Madrasah hebat bermartabat- Lebih baik madrasah - Madrasah lebih baik

Breaking News

28 November 2025

Siap ASAS Bahasa Jawa Kelas 3 MI

Pembelajaran Basa Jawa di kelas 3 MI bertujuan nguri-uri budaya, ngajari tatakrama, lan nglatih siswa supaya bisa nganggo basa Jawa kanthi bener, sopan, lan runtut.
Ing semester gasal iki, siswa sinau babagan:

1.       Unggah-ungguh basa (ngoko, krama, krama inggil)

2.       Paribasan lan piwulang luhur Jawa

3.       Cerita rakyat perangan budaya Nusantara

4.       Wacana deskripsi

5.       Aksara Jawa (legena lan transliterasi)

6.       Tembung lan ukara


Artikel iki nyedhiyakake ringkesan materi lengkap lan latihan soal sing pas kanggo bocah-bocah murid  kelas 3
Pilihan Ganda 35 soal
Isian 10 soal
Uraian 5 soal
Kunci jawaban lengkap

I. UNGGAH-UNGGUH BASA

1. Pengertian

Unggah-ungguh basa yaiku aturan sopan santun ing basa Jawa supaya komunikasi dadi tertib, ngajeni, lan selaras.

2. Tingkatan Basa



3. Conto Krama Inggil

·           Mangan → Nedha / Dhahar

·           Turu → Sare

·           Adus → Siram

·           Lunga → Tindak

·           Kowe → Panjenengan


II. PARIBASAN LAN BEBASAN

1. Pengertian

Paribasan yaiku unen-unen Jawa sing ngandhut piwulang lan karakter luhur.

2. Tuladha Paribasan

·           Sapa nandur bakal ngundhuh → kabecikan bakal bali.

·           Alon-alon waton kelakon → ora apa-apa alon, sing penting rampung.

·           Jer basuki mawa béya → sukses butuh usaha.

·           Becik ketitik ala ketara → sipat wong bakal katon.

III. CERITA RAKYAT ("Banyuwangi")

1. Pengertian

Cerita rakyat yaiku crita saka masyarakat sing diwarisake turun-temurun lan ora dikenal pengarangé.

2. Ringkesan Cerita Banyuwangi

Nyeritakake Dewi Sri Tanjung sing difitnah dening wong jahat. Kanggo mbuktekake kesucianna, dheweke mlebu sungai. Banjur banyu sungai dadi wangi, mula diarani Banyuwangi (banyu = air, wangi = harum).

3. Ancas Cerita

·           Ngajarké moral

·           Nguri-uri budaya

·           Nglipur pembaca

4. Ragam Bahasa Cerita

·           Teks naratif

·           Basa gampil

·           Ana dialog antar tokoh

5. Unsur Intrinsik

·           Tema

·           Tokoh lan watak

·           Latar

·           Alur

·           Amanat

6. Ciri-ciri Cerita Rakyat

·           Disampaikan lisan

·           Pengarang ora dikenal

·           Ana pesan moral

·           Berlatar jaman biyen

IV. WACANA DESKRIPSI

1. Pengertian

Teks sing nggambarke objek kanthi rinci supaya pembaca bisa membayangke.

2. Tujuan

·           Maringi gambaran jelas

·           Nambah imajinasi pembaca

3. Ciri-ciri

·           Akeh tembung sifat

·           Nggunakake panca indera

·           Gambaran rinci

4. Langkah Nulis Deskripsi

1.       Nentokake objek

2.       Ngumpulake data

3.       Nyusun kalimat

4.       Gawe paragraf

5. Conto Kalimat Rumpang

“Taman sekolahku ______ banget lan isih ______ kembang.”

V. AKSARA JAWA

1. Pengertian

Aksara Jawa yaiku aksara tradisional kanggo nulis basa Jawa.

2. Aksara Legena (Pokok)

Ana 20 aksara:
ꦲ ꦤ ꦕ ꦫ ꦏ ꦠ ꦱ ꦩ ꦧ ꦗ ꦛ
ꦒ ꦭ ꦔ ꦮ ꦚ ꦰ ꦝ ꦯ

3. Conto Maca Aksara

·           ꦧ = ba

·           ꦩ = ma

·           ꦏ = ka

·           ꦭ = la

4. Conto Transliterasi

·           buku → ꦧꦸꦏꦸ

·           Siti → ꦱꦶꦠꦶ

·           ꦧꦱꦗꦮ → basa jawa

VI. TEMBUNG LAN UKARA

1. Tembung

Deretan aksara sing nduwé teges.
Tuladha: buku, meja, omah, bocah.

2. Ukara

Kalimat sing nduwé subjek lan predikat.
Tuladha: Siti maca buku.

LATIHAN SOAL BASA JAWA (PG 35 – ISIAN 10 – URAIAN 5)

A. PILIHAN GANDA (1–35)

1.       Basa krama digunakake kanggo ….
a. Kanca
b. Adik
c. Wong tuwa
d. Bocah cilik

2.       Tembung “mangan” krama inggile yaiku ….
a. Sare
b. Nedha
c. Ngunjuk
d. Siram

3.       “Kowe arep menyang endi?” basa kramane yaiku ….
a. Panjenengan badhe tindak pundi?
b. Panjenengan dhahar nopo?
c. Panjenengan sare pundi?
d. Sampeyan mangan pundi?

4.       Tembung “turu” krama inggil yaiku ….
a. Nedha
b. Sare
c. Mios
d. Ngunjuk

5.       Ngoko digunakake kanggo ….
a. Guru
b. Wong tuwa
c. Kanca
d. Kepala sekolah

6.       Sapa nandur bakal ngundhuh tegese ….
a. Sing mangan wareg
b. Sing nyebar kabecikan bakal nampa kabecikan
c. Sing adus dadi resik
d. Sing turu bakal ngalamun

7.       Alon-alon waton kelakon tegese ….
a. Aja males
b. Aja tergesa-gesa
c. Alon ora penting
d. Aja kesel

8.       Paribasan yaiku ….
a. Tembung anyar
b. Unen-unen Jawa
c. Aksara Jawa
d. Ukara dawa

9.       Aksara Jawa kalebu aksara ….
a. Arab
b. Latin
c. Tradisional
d. Korea

10.  Jumlah aksara legena ana ….
a. 10
b. 15
c. 20
d. 26

11.  ꦧ diwaca ….
a. ba
b. ma
c. ka
d. sa

12.  Buku aksara jawané yaiku ….
a. ꦧꦏꦸ
b. ꦧꦸꦏꦸ
c. ꦧꦺꦴꦏ
d. ꦧꦸꦏ

13.  Ukara yaiku ….
a. Gabungan tembung
b. Siji aksara
c. Siji suku kata
d. Unen-unen

14.  “Aku turu sore” tegese ….
a. Aku mangan sore
b. Aku sare sore
c. Aku tindak sore
d. Aku adus sore

15.  Tembung “sirah” tegese ….
a. Endhas
b. Tangan
c. Kaki
d. Mripat

16.  Aksara ꦩ tegese ….
a. mi
b. ma
c. mu
d. me

17.  Tembung “minum” basa Jawa yaiku ….
a. Sare
b. Ngunjuk
c. Mios
d. Nedha

18.  Tulisan ꦧꦱꦗꦮ diwaca ….
a. basi jawa
b. basa jawa
c. busa jawa
d. basa jowo

19.  Latar basa krama yaiku ….
a. Pasar
b. Sekolah
c. Ngomong karo wong tuwa
d. Dolanan

20.  Jer basuki mawa béya tegese ….
a. Urip kudu hemat
b. Keberhasilan perlu usaha
c. Aja boros
d. Aja males

21.  Tokoh utama wanita ing cerita Banyuwangi yaiku ….

a.   Dewi Sri Tanjung
b. Roro Jonggrang
c. Siti Nurbaya
d. Timun Mas

22.  Tujuan cerita rakyat yaiku ….

a.   Nyerang wong
b. Nambah masalah
c. Maringi piwulang lan hiburan
d. Gak jelas

23.  Amanat crita ateges ….

a.   Panggonan
b. Pesan moral
c. Watak
d. Basa

24.  Deskripsi yaiku teks kang ….

a.   Nyeritakake dialog
b. Nggambarake objek
c. Gawe alur
d. Gawe parikan

25.  Wacana deskripsi akeh nggunakake tembung ….

a.   Tanya
b. Sifat
c. Panyendhu
d. Lelucon

26.  Ciri deskripsi yaiku ….

a.   Ora jelas
b. Detail lan migunakake indera
c. Penuh dialog
d. Kaya artikel ilmiah

27.  Langkah nulis deskripsi diawali saka ….

a.   Nglukis gambar
b. Nentokake objek
c. Nulis sembarang
d. Ngacak kalimat

28.  Kalimat rumpang yaiku ….

a.   Kalimat lengkap
b. Kalimat sing ana bagean kosongé
c. Kalimat lucu
d. Kalimat marah

29.  Aksara Jawa legena yaiku ….

a.   Aksara vokal
b. Aksara pokok
c. Aksara murda
d. Aksara swara

30.  Jumlah aksara legena ana ….

a.   10
b. 15
c. 20
d. 30

31.  ꦏ diwaca ….

a.   ka
b. ga
c. sa
d. ma

32.  Bunga ditulis aksara Jawa ….

a.   ꦧꦸꦁꦔ
b. ꦧꦔꦸ
c. ꦧꦁꦔꦸ
d. ꦧꦸꦔ

33.  ꦧꦱꦗꦮ tegese ….

a.   basa jawa
b. busa rawa
c. basa jowo
d. boso jowo

34.  Teks sing nuduhake deskripsi yaiku ….

a.   Aku mangan sega
b. Taman sekolahku ijo royo-royo lan wangi
c. Aku dolan karo kanca
d. Aku lunga menyang pasar

35.  Latar crita ateges ….

a.   Pencipta
b. Wektu, panggonan, suasana kedadeyan
c. Basa
d. Amanat


B. ISIAN (10 Soal)

1.       Basa krama digunakake kanggo wong ….

2.       Tembung turu krama inggile yaiku ….

3.       Alon-alon waton kelakon tegese ….

4.       Cerita rakyat diwarisake sacara ….

5.       Unsur intrinsik sing dadi pesen yaiku ….

6.       Wacana deskripsi nggunakake tembung ….

7.       Aksara Jawa digunakake kanggo nulis basa ….

8.       ꦧꦸꦏꦸ diwaca ….

9.       Tulisen “Siti” nganggo aksara Jawa ….

10.  Ukara yaiku kalimat sing ….

C. URAIAN (5 Soal)

1.       Bedane basa ngoko lan basa krama apa?

2.       Tulisen 3 paribasan lan tegese!

3.       Jelaskan ringkesan cerita Banyuwangi!

4.       Sebutake langkah-langkah nulis deskripsi!

5.       Tulis aksara Jawa saka tembung BASA JAWA.

KUNCI JAWABAN LENGKAP

Isian

1.       Wong tuwa

2.       Sare

3.       Alon nanging mesti rampung

4.       Lisan

5.       Amanat

6.       Sifat

7.       Jawa

8.       Buku

9.       ꦱꦶꦠꦶ

10.  Duwé subjek lan predikat

Uraian (Ringkesan Jawaban)

(1) Ngoko: kanggo kanca sebaya. Krama: kanggo wong dihormati.
(2) Tuladha:
Alon-alon waton kelakon → alon ora masalah.
Sapa nandur bakal ngundhuh → kabecikan bakal bali.
Jer basuki mawa béya → usaha perlu biaya.
(3) Critane Dewi Sri Tanjung sing mbuktekake kesuciannya nganti banyu dadi wangi.
(4) Nentokake objek – ngumpulake data – nyusun kalimat – gawe paragraf.
(5) ꦧꦱ ꦗꦮ

Materi basa Jawa iki nyedhiyakake pondasi penting tumrap siswa supaya bisa nguri-uri kabudayan Jawa, sopan santun, lan pangerten tulisan tradisional.
Muga-muga artikel iki migunani kanggo guru lan siswa sekolah lan madrasah ing ngendi wae

 


Comments
0 Comments

No comments:

Designed Template By Blogger Templates - Powered by Kabarmadrasah.com